Osmanlı Deniz Polisinin Kökenleri (1883-1908)
1Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü, Muğla/TÜRKİYE https://ror.org/05n2cz176
2Ege Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü, İzmir/TÜRKİYE https://ror.org/02eaafc18
Anahtar Kelimeler: Osmanlı, Deniz Polisi, Kıyı Güvenliği, Kol Sandalcısı, Modernleşme.
Özet
Bu çalışma, Osmanlı Deniz Polis Teşkilatı’nın XIX. yüzyıl ortalarındaki kuruluşundan II. Meşrutiyet’in ilk yıllarına kadar geçirdiği dönüşümü inceleyerek Osmanlı polis teşkilatı içindeki kıyı güvenliği sorumluluklarının gelişimini vurgulamaktadır. Klasik dönemde Osmanlı askeri subayları tarafından yönetilen kıyı güvenliği, özellikle Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılmasının ardından kol sandalcıları ve hamallar gibi sivil görevlilere devredilmiştir. İttihat ve Terakki dönemindeki hukuki reformlar, kaçakçılıkla mücadele gibi konuları ele almayı amaçlayan önemli bir yeniden yapılanmayı beraberinde getirmiş ve İstanbul Polis Teşkilatı’nın denetimi altında Deniz Polis Merkezi kurulmuştur.
Osmanlı Deniz Polisi’nin temel görevleri kıyı güvenliğini sağlamak, kaçakçılığı önlemek ve yolcular için giriş izinlerini düzenlemektir. Motorlu deniz araçlarının envantere katılmasıyla birlikte, deniz güvenliğinin ayrılmaz bir parçası hâline gelmişlerdir. Bu çalışma, Osmanlı Deniz Polisi’nin Türkiye’nin modern kolluk kuvvetleri çerçevesinde ortaya çıkan güvenlik ihtiyaçlarına uyum sağlama sürecindeki rolünü ve mirasını vurgulamaktadır. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri, Osmanlı Arşivleri, Emniyet Genel Müdürlüğü Arşivleri ve çeşitli süreli yayınlardan yararlanılarak hazırlanan bu makale, Osmanlı Deniz Polisi’nin gelişimini, görevlerini, operasyonel zorluklarını ve örgütsel değişimlerini ele almaktadır.